Uşaq vaxtı rayon univermağından ağlayaraq özümə 5 manatlıq Kubik Rubik aldırmışdım. Sadəcə bir üzünü yığmağı öyrəndim və heç vaxt bütün üzlərini yığa bilmədim. Böyüdüm, yekə kişi oldum, amma anam beynindəki şiş ucbatından yaddaşını itirdiyi bu son illərə qədər hər yadına düşdükcə o Kubik Rubiki mənim başıma qaxmağa davam elədi. Əvvəl elə bilirdim ki, 5 manata heyfslənir. Ancaq sonradan anladım ki, məsələ 5 manatda deyil. Məsələ bu oyuncağın anamın gözündə 5 manata dəyməyəcək qədər anlamsız, mənasız olması idi. Beləcə üstündə bu qədər danlandığım və bütün üzlərini heç vaxt yığa bilmədiyim Kubik Rubikin acı xatirəsi qaldı içimdə…
Bir neçə il bundan qabaq uşaqların hərəsinə bir Kubik Rubik aldım. Oturub internetdən onun yığılma alqoritmini də öyrənib bütün üzlərini nəhayət ki, özüm yığdım. Sonra yığılma alqoritmini də bir kağıza anlaşılır bir şəkildə yazaraq uşaqlardan mükafat qarşılığında bütün üzlərini yığmalarını istədim. Uşaqlar heç yığmadılar. Söküb içinə baxdılar, parçaladılar, səpdilər…
Üstündən təxminən bir il keçəndən sonra daha keyfiyyətlisindən yenə hərəsinə bir dənə Kubik Rubik aldım. Bu dəfə də mükafat təyin eləyib yığmaları üçün şirnikləndirdim. Amma sadəcə bir üzünü zorla yığa bildilər. Sonra atdılar bir kənara. Və illər keçdi…
Bir ay bundan qabaq oğlum məndən ona Kubik Rubik almağı xahiş elədi. Almaq istəmədim. Dedim ki, onsuz da atacaqlar bir kənara. Amma o qədər israr elədi ki, axırda aldım. Amma qızım istəmədiyi üçün ona almadım. Gəldim Kubik Rubiki verdim, nə yığmağını istədim, nə də bunun qarşılığında mükafat təklif elədim. Oğlum dedi ki, “Ata! Səndə bunun yığma qaydaları var idi. Onu mənə ver də.” Dedim ki, hara atdığımı bilmirəm. Dedi ki, onda mənə yenidən yaz da. Dedim ki, indi xatırlamıram, həm də daha mənim üçün əvvəlki qədər maraqlı deyil. Əgər sənə maraqlıdırsa, özün internetdən tap, öyrən.
Heç bir gün keçmədi, yığılma ardıcıllığını da öyrəndi, özünə fərqli bir alqoritm də yazdı və 2 dəqiqədən də az bir vaxta bütün üzlərini yığıb qarşıma qoydu Kubik Rubiki. Bəlkə də məndən umduğu reyaqsiyanı görmədiyindən, mənzərəyə olan biganələyimdən olsun ki, üzümə baxıb belə soruşdu:
– Ata! İndi bunun mənə nə faydası oldu?
Sual məni diksindirdi, elə bil yuxudan ayıldım. Xatırladım ki, əvvəl onlara özüm həvəslə Kubik Rubik alıb yığmalarını istədikdə heç bu işin onlara nə faydası olacağı barədə düşünməmişdim də. Bu sadəcə mənim həyata keçirə bilmədiyim öz uşaqlıq arzum idi ki, onu uşaqlarımın tamamlamasını istəmişdim yəqin ki.
Dedim ki:
– Bilmirəm! Əgər varsa, ağlıma gələcək, bir az düşünüm.
Və iki möhtəşəm fayda tapdım. Dedim ki:
– Oğul! Bu Kubik Rubiki yığmağının sənə çox əhəmiyyətli iki faydası oldu;
1. Yığma qaydasını heç kimin köməyi olmadan özün axtarıb tapdığın üçün, bu səndə bilmədiyin şeyləri öyrənmək istədikdə bunu tək başına edə biləcəyinin mümkünlüyünü öyrətdi və bacaracağına inandırdı.
2. Qarşına bir məqsəd qoyub lazımı səyi göstərdikdə, o məqsədə çatmağın o qədər də çətin olmadığını öyrətdi və inandırdı.
Bunlar həddən artıq çox böyük faydalardır. Daha o Kubik Rubiki parçalayıb bir kənara atsan da buna narahat olmaram.
Oğlum: – Bəs 1 dəqiqəyə, yarım dəqiqəyə yığmağı öyrənsəm?
Mən: – Bunu sadəcə çox vaxt sərf edərək əl alışqanlığını sürətləndirməklə edə bilərsən ki, bu bacarığını da qoruyub saxlaya bilmək üçün davamlı məşq etməlisən. Məncə buna sərf edilən vaxta dəyməz. Bunu bacarmağının nə sənə, nə də bir başqasına hansısa faydası olduğunu düşünmürəm.
Bu hadisədən sonra bir daha bu qızıl qaydanın doğruluğundan əmin oldum:
Uşaqlara nə isə öyrətməyə çalışmaqdansa, öyrənmək istədikləri şeyi özləri istədikləri anda öyrənə bilmələri üçün lazım olan zəruri şəraiti yaradıb dəstək vermək lazımdır. Vəssəlam!
Energeia & Entelekheia 